‘Groei kan niet zonder technologische innovatie en die kan op zijn beurt niet zonder sociale innovatie. Het komt erop neer dat je eerst aan je eigen organisatie moet sleutelen voordat je slimme nieuwe producten en diensten kunt genereren.’
Henk Volberda, hoogleraar Strategisch Management aan de Erasmus Universiteit.

Flexconomy, samenredzaamheid, verandering als constante, ruimte voor anders, creatief talent en dingen uitproberen, een leven lang leren en nieuwe manieren van leren. Een paar ontwikkelingen uit 2014 gespot door Bureau TrendWatcher. Ontwikkelingen die doorlopen in 2015, ben je er klaar voor?

Als sociale innovatie de voorwaarde is voor technologische innovatie en groei, hebben we nieuwe manieren van denken en doen nodig. Een manier om dat te ontwikkelen die ons aantrekt, is door de kracht van verbeelding. 

In 2015 gaan wij van start met “Inspiration Breaks”, korte tours in diverse musea, waarin we door middel van kunst anders kijken naar onszelf, elkaar, de wereld en de werkelijkheid. Van nature denken we in patronen en volgen we onze eigen gebaande paden. Door anders te kijken ga je anders denken en nieuwe betekenissen ontdekken. Het gaat dus om het kijken en om de kijker zelf, de kennis van kunst is niet nodig. De nadruk ligt op actieve uitwisseling van interpretaties en ideeën, van elkaar leren door dat wat normaalgesproken verborgen blijft – onze manier van denken – te delen.

Voor degene onder jullie die nu denken, wacht even maar jij was toch van FemaleFactor. Inderdaad, en dat ben ik nog steeds er komt alleen iets bij: Art as Mirror. Mag ik je even meenemen op reis?

FemaleFactor
De tijd gaat snel, het is al weer zeven jaar geleden dat ik begon met FemaleFactor als platform voor de 360 graden vrouw. Komende uit de organisatiekundige- en politiehoek was het niet mijn meest voor de hand liggende carrièremove. Maar er was iets groters en sterkers dat me naar FemaleFactor trok. De 360 graden vrouw, de moderne vrouw met haar diversiteit aan rollen en krachten. Haar voelde ik in mezelf, zag ik bij andere vrouwen maar waar was zij in organisaties en in de media? Media die bleven hameren op gelijkheid tussen man en vrouw in plaats van gelijkwaardigheid. Vind je het gek dat vrouwen de ontstane ruimte op een mannelijke manier gingen (en gaan) invullen? Media en ook (vrouwen)organisaties die van vrouwen allemaal onafhankelijke carrièretijgers maakten terwijl het vrouw-zijn zoveel rijker is. Vanaf het begin van FemaleFactor heb ik in projecten en trainingen met 7 archetypen gewerkt als spiegel voor de diversiteit in vrouwelijke belevingswerelden. Een onuitputtelijke bron van inspiratie, nog steeds, universeel in kracht en waarde. Ik ben ze dankbaar voor alles wat ze mij geleerd hebben en nog dagelijks leren.

Inmiddels staan we op de rand van 2015. Shall we meet or meet again? Want naast FemaleFactor, als spiegel voor vrouwen, ga ik in 2015 starten met Art as Mirror en bouw ik verder op de kennis en ervaring die ik met FemaleFactor heb opgedaan. Mijn interesse in maatschappelijke- en organisatiethema’s roept.

Met Art as Mirror zetten we kunst in als middel om veranderingen te helpen realiseren binnen organisaties en maatschappij. Bij teambuilding, professionele ontwikkeling en het zoeken naar nieuwe invalshoeken voor organisatie- en maatschappelijke vraagstukken. Elk individueel of organisatiethema laat zich vanuit kunst bespiegelen tot nieuwe inzichten, denk aan leiderschap, samenwerken, strategie of kernwaarden. Kennis van kunst is niet nodig, het gaat om de kijker en zijn beleving van kunst.

Art as Mirror – Waarom kunst?
Weet je dat kunst in Amerika wordt ingezet bij studenten medicijnen en politiemensen in opleiding? Het open-ended karakter van kunst maakt het uitermate geschikt om op een ontspannen manier ons waarnemingsvermogen, interpretatie- en redeneervaardigheden aan te scherpen, het creatief denken te stimuleren, flexibiliteit te versterken en een nieuwsgierige en onderzoekende houding te ontwikkelen. Competenties die nodig zijn in een onzekere en snel veranderende wereld.

‘Ja maar kunst is zo vaag, ik begrijp er vaak niets van.’ Ik kan je geruststellen dat geldt voor velen van ons en daarom is kunst juist zo interessant. We leven en werken in een wereld die niet éénduidig en voorspelbaar is. Een vage wereld waar problemen zelden zo simpel zijn dat één perspectief of bril (zwart of wit, links of rechts) voldoet. In tegenstelling tot bijvoorbeeld natuurwetenschappen gaat het bij kunst niet om het zoeken naar die ene waarheid. Kunst zet je aan het denken. Het bevat elementen van herkenning en elementen die zich niet meteen laten duiden. Kunst kijken is een beetje als puzzelen. Observeren, interpreteren wat je ziet, aftasten, reflecteren op je eerste indruk, alternatieven overwegen, ideeën uitwisselen met anderen. Elke interpretatie is ‘goed’ en één van vele mogelijkheden. Zo draagt het kijken naar kunst bij aan een bewustzijn dat veel problemen op verschillende manieren kunnen worden bekeken en meerdere mogelijke oplossingen hebben. Net als problemen in de echte wereld.

Kunst biedt ons meerdere brillen om naar de werkelijkheid te kijken. Onze manier van waarnemen is heel belangrijk voor het krijgen van inzicht in die werkelijkheid. Al ons denken en doen begint met de aannames die we hanteren. Zie je de organisatie als een politieke arena of als een organisme? Zie je jezelf als een leider of als een volger? What you see is what you get.

Bovendien doen beelden iets met mensen, het raakt aan hoofd, handen ѐn hart. Door woorden blijven we vaak in ons hoofd zitten en dat levert vooral rationalisaties op. Beelden raken ons op een onbewust en onzichtbaar niveau van emoties, intuïties en ervaringen. One picture a thousand words. Het bedrijfsleven zit vol met rationalisaties en heeft misschien wel een tekort aan beelden. Kunst kan daarin voorzien, een andere taal met nieuwe inzichten. De kracht van de verbeelding…

Art as Mirror – Waarom (weer) spiegelen?
Naar kunst kijken, is naar jezelf kijken. Als we naar een kunstwerk kijken zien we de wereld door de ogen van de kunstenaar. Door wat we zien te interpreteren, krijgen we daarnaast ook een beeld van onszelf; over wat we waarderen, prefereren, accepteren en ook over wat ons tegen staat. Zo doen we door naar kunst te kijken zelfkennis op. Een voorbeeld. Spreekt de Vrouw met waterkan van Johannes Vermeer  je aan? Herken je iets van jezelf in haar bijna serene uitstraling en de wat in zichzelf gekeerde blik? Je kunt het een mooi schilderij vinden vanwege bijvoorbeeld het lichtgebruik. Of juist saai vanwege het ontbreken van enige actie. Probeer je steeds af te vragen waarom iets je aanspreekt of juist niet.

Vrouw met waterkan/ Young woman with a Water Jug – Johannes Vermeer (rond 1665)

Welk verhaal ‘lees’ jij in dit schilderij? De kan heeft ze vast maar waarvoor eigenlijk? Even een moment voor zichzelf, een kleine ontsnapping uit haar ongetwijfeld drukke bestaan. Je stelt je voor dat ze zometeen weer de was gaat doen of de kinderen aankleden. Maar nu even niet. Deze jonge vrouw creëert haar eigen plek en haar eigen moment en lijkt daar tevreden mee. De ruimte, of wat we daarvan te zien krijgen, ademt haar kalmte.

Naar kunst kijken is ook naar de ander kijken. Een andere werkelijkheid, zo kan het ook, je blik verruimt. En door daar met anderen over in gesprek te gaan wordt kijken naar kunst een gezamenlijk proces van emoties losmaken, vragen oproepen en onderzoeken, in gesprek treden met elkaar en betekenis geven aan de ervaring. Heb je zelf wel eens zo’n stilte moment en wat brengt dat je? Als je haar een vraag zou mogen stellen welke zou dat zijn? Zou je deze jonge vrouw in dienst nemen? Formuleer voor jezelf eens een leervraag en kijk welke gedachten in je opkomen als je met een open mind naar een schilderij naar keuze kijkt.

Spiegelen vanuit het groter geheel laat je zien wat er is, wat er kan zijn en de weg waarlangs. Zonder een oordeel te geven of je een kant uit te duwen. Geen trucks of snelle oplossingen aanleren, it just won’t stick als de juiste voedingsbodem niet aanwezig is. Met ‘art as mirror’ geven we je de tools waarmee je zelf mogelijkheden en keuzes ziet en je eigen kan maken als ze voor jou bruikbaar en belangrijk zijn. Het is meer leren je te leren. Veel leertheoretici gaan ervan uit dat leren het beste gaat als mensen zelf actief nieuwe kennis ontwikkelen door voort te borduren op eigen ideeën en interpretaties. Leren door te reflecteren en door actief samenspraak en samenwerking met anderen te zoeken.

Zelf leren en leren van elkaar; inderdaad, één van de nieuwere ontwikkelingen van 2014. Alhoewel nieuw, reflecteren is al zo oud als de weg naar Rome. En visible thinking, een methode waar me mede gebruik van maken startte vijf jaar geleden als project binnen Harvard University.

Tot slot
Omdat elke situatie anders is maken wij al onze programma’s op maat. Stretching the mind, als (onderdeel van een) netwerkdag, interne opleiding, visie vorming of als inspiratie voor innovatie. Mocht je interesse hebben om te kijken wat ‘art as mirror’ voor jouw organisatie kan betekenen dan kom ik graag langs voor een kennismakingsgesprek.

Dank je wel voor het lezen.
Ik wens jou en de jouwen fijne kerstdagen en een inspirerend 2015!

Anja Beerepoot
info@artasmirror.com

www.artasmirror.com
www.femalefactor.com